መጽናዕታዊ ጽሑፍ ብምኽንያት 4ይ ዓመት ስሜት ኣቡነ እንጦንዮስ ፓትርያርክ ተዋህዶ ቤክ ኤርትራ

ኣብ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስትያን ኤርትራ ብ2005 ዝወረደ ግፍዕን ሳዕቤኑን

“ሕጊ እንተረጊጽካዮ፡ ተመሊሱ እዩ ዚረግጸካ” ቃል ብጹእ ወቅዱስ እቡነ እንጦንዮስ 3ይ ፓትርያርክ ኦ.ተ. ቤ/ክ ኤርትራ።

ኣብ ዓለምና ሕጊ እንተዘይህሉ ናብራ ደቂ ሰባት ካብ ናይ እንስሳ ኣይምተፈልየን። ኣብ ሞንጎ ዝሃድንን ዚህደንን ንዝህሉ ጽልኢ፡ ቅትለትን ግፍዕን… ካልእ ስም ምረኸብናሉ እምበር ህይወት ኣይምተባህለን፡ ቀጻልነትን ምዕባለን ደቂ ሰባት ከኣ ኣይምሃለወን። ሕግን ንሕጊ ዘፈጽም ሓይሊ እንሃለወ እኳ ንጋዶ!

ኣብ ቤተክርስትያን ተዋህዶ ኤርትራ፡ ብጸቕጢ ሓደ ጭዋ ሰብ (ኣቶ ዮፍታሀ)፡ ንኃዋርያዊ ሕጊ (ጉባኤ ኒቅያ 325 ዓ.ም) ጥሒስካ፡ ነቶም ብሕርየት መንፈስ ቅዱስን ብምርጫ መራሕትን ምእመናን፡ ሕጊ ቤተክርስትያን ብዝእዝዞ መሰረት፡ ዝተመርጹ መራሕ ቤተክርስትያን ኣሊኻ ብኻልእ ንምትካኦም ዝተገብረ ፈተነ ብዓመጽን ግፍዕን ሰለዝተተግበረ ሃይማኖታዊ ትሕዝቶ ዘይብሉ ግብረ-ኣረምውያን ምዃኑ ግዜ ቀሊዕዎ’ዩ። ብፁዕ ወቅዱስ ኣቡነ እንጦንዮስ ኣብቲ ዝጸሓፍዎ ደብዳበ፡ ሳላ ምሁራት ደቂ ቤተክርስትያን ናብ ኩሉ ዓለም ብትግርኛን ብእንግሊዘኛን ዝተዘርግሐ መልእኽቲ፡ እቲ ጉዳይ ኃይማኖታዊ እንተኾይኑ መፍትሒ ንምርካብ ከቢድ ዘይምኻኑ እዩ ዝገልጽ። ኩልና ብጉዳይ ቤተክርስትይንና ዝሰንበድና ምእመናን፡ ነቦና ዝቐረበሎም ክስን ዝሃብዎ መልስን፡ ጸኒሑ ተወሲዱ ዝተባህለ ስጉምትን ንኹሉ ክንመምን ከርሰ-ነገር ናይቲ ጉዳይ እንታይ ምዃኑ ኪበርሃልናን ክኢሉ። እቲ ከም ክሲ ዝቐረበ ነገራት ነቶም ወጠንቱን ተግበርቱን ጥራይ ዘይኮነ ንኹላትና ኤርትራውያን ዘሕፍር ትሕዝቶ ዘሎዎ ኮይኑ እዩ ተረኺቡ። ኣቦና ነቲ ዘሕንኽ ክስታት ጉባኤ ቤተክርስትያን ይጸዋዕ’ሞ መልሲ ኪህበሉ ምባሎም ከኣ ቅንዕናኦምን ልቦናኦም የነጽር። ገበን ዘለዎ ሰብ ጉባኤ ኣይጽውዕን’ዩ። እቶም ኣብዚ ዘነውር ተግባር ዝውዓሉ ኣካላት ንኣስታት ክልተ ዓመት ተቐርቒሮም ጸኒሖም። ጉባኤ እንተጸውዑ ዝገደደ ኪሓፍሩን ኪዋረዱን ምዃኑ መዚኖም። ሕጊ ቤተክርስትያን እንተጠሓሱ ድማ ብህዝቦምን ኩለን ኦርየንታል ተዋህዶ ቤተክርስትያናትን ከምዝኹነኑ ኣይስሓትዎን።  

ናይ ቤተክርስትያን ርእሲ መድሃኔ ዓለም’ዩ። ንቤተክርስትያን ካብ ካልእ ፍልይ ዘብላ ከኣ ብሕጊ መንፈሳዊ ዓለም እትግዛእ ንብረትን ጥሪትን ፈጣሪ ምዃና’ዩ። እቲ መንፈሳዊ ሕጊ ንዓለማዊ ሕጊ ጸብለል ይብሎ እምበር ኣይንእሶን፡ ስለዝኾነ ኣብ ንቡር ኩነታት ነንሕድሕዱ ኣይጋጮን እዩ። መራሕቲ ቤተክርስትያን እምበኣር ንመድሓኔ ዓለም እንዳተኣዘዙ፡ ኣሰር ሃዋርያትን ቅዱሳንን እንዳሰዓቡ፡ ሰዓቡና ኪብሉ ከሎዉ ጥራሕ እዮም ሕፉራትን ክቡራትን ኪኾኑ ዚኽእሉ። ምኽንያቱ ሕጊ ኣፍሪስካ ክብረት የሎን፡ እንትርፎ ሕስራን። ንመራሕቲ፡ መራሕቲ ዘብሎም ከኣ ማዕርግን ፍሉይ ኣልባሳትን ዘይኮነ፡ ሕጊ ኣብ ምኽባር ጸብለል ብምባሎምን፡ ስጋኦም መሊኾም ብዘጥርይዎ መንፈሳዊ ብስለትን እዩ። ነቲ ጭዋ ሰብ፡ ኣቶ ዮፍታሀ፡ እዚ ኩሉ ኣይንታዩን እዩ። ካብ መጀመርያኡ ብዓል ጽቡቕ ታሪኽ ኣይኮነን፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘለዎ ንዕቀትን ዝፈጸሞ በደልን ሎሚ ንመጀመርያኡ ኣይኮነን። እቶም ነፍሶም ፈትዮም፡ ፈሪሖምን ተገዲዶምን ነቲ ዝተገነዝሉ ሽመት ጵጵስና ዘቃለሉ ኣቦታት ግን ኣብ ዓይኒ ህዝቢ ኤርትራ ጥራይ ዘይኮኑስ ኣብ ዓይኒ ዝበዝሐ ህዝብታት ዓለም ሚዛኖም ቀሊሉ እዩ። ንቅዱስ ኣቡነ እንጦንዮስን ካልኦት ንጹሃትን ውሉድ-ክህነት ጥራይ ኣይኮኑን በዲሎም። ኣብ ብምሉኡ ዓለም ንዝርከብ ተኸታሊ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ እዮም በዲሎም። ን1700 ዓመታት ጸኒዑ ንዘጽንዓና ሕጊ ብምግሃሶም፡ መቓብር ቅዱሳት ኣቦታትናውን ነቕኒቖሞ እዮም። ስለዚ ሎሚ ካብ ኩለን ኦርየንታል ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስትያናት ተነጺሎም፡ ብዝገበርዎ ገበን፡ ዓቕሎም ጸቢብዎም እንተረኣናዮም ዘገርም ኣይኮነን። ብኣንጻሩ ቅዱስ ኣቦና እንጦንዮስ ንሕጊ ቤተክርስትያኖም ክሳብ ሞት ደው ብምባሎም ብህዝብናን ዓለምን፡ ካብተን ሰላማውያን ዓመታት፡ ኣብዘን ናይ ፈተና ዓመታት ሲመቶም ዝረኸብዎ ዝናን ክብርን ይዓቢ። ስለዚ ሎሚ ሕጋዊ ፓትርያርክ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስትያን ንሶም ጥራይ ምዃኖም ብምግንዛብ ኩለን ኦርየንታል ተዋሕዶ ቤተክርስትያናት ኣብ ቅዳሴአን ስሌኦምን ስለ ቤተክርስትያን ኤርትራን ኣዘውቲረን ኣብ ምጽላይ ይርከባ። ዝፈልጥዎምን ዘይፈልጥዎምን ደለይቲ ፍትሕን ሓቅን ዓለምና ብቐጻሊ ስሌኦም ኣብ ናይ ዜና ማዕከናትን መርበብ ሓበሬታን ድምጾም የቃልሑ ኣሎዉ።    

ሳዕቤን ሕጊ ምጥሓስ ካብ ጊዜ ናብ ጊዜ እንዳበኣሰ እምበር እንዳሓሸ ኪኸይድ ኣይኮነን። ሎሚ እዞም ካብ ኃዋርያዊ መስመሮም ዝወጹ ጳጳሳትን ሰዓብቶምን “ንሃዋርያትካ ክትፈትሑን ኪትኣስሩን ስልጣን ሂበኩም ኣሎኹ ብዘበልካዮ መሰረት…ንሕና …ኸኣ …” ኢሎም ክጽልዩ ኣይክእሉን እዮም። ከም ውጽኢቱ ሎሚ ዲቁናን ክህነትን ካብ ዝቕበሉ ዝውገዙን ብብዙሕ ምኽንያታት ካብ ኣገልግሎቶም ዝሰናበቱ ውሉደ ክህነት ይበዝሑ። “ዘኣውገዘ በከንቱ ውጉዝ ውእቱ” ከም ዝብሎ ፍትሓ ነገስት ውግዘቶም ካብ ታራ ቃል ዝሓልፍ ሚዛን የብሉን። ምኽንያቱ ንባዕላቶም ፍትሓት ዝደልዩ ኣብ ትሕቲ ውግዘት ይነብሩ ስለዘለዉ። ህዝብና ከኣ ካብ ማንም ግዜ ንላዕሊ ሎሚ ብዛዕባ ሕጊ ቤተክርስትያን፡ መንነት ቅኑዓትን ዘይቅኑዓት መራሕትን ኪፈልጥን ኪመራመርን ብምጅማሩ፡ ኣብ ዓዲ ዘሎ ይኹን ኣብ ደገ ዘሎ ህዝብና፡ ድሮ ብቐጥታ ይኹን ብተዘዋዋሪ፡ ፍርዱ ሂቡ እዩ። ንኣብነት ኣብ ደገ ዘሎና ንዕዘቦ ከምዘሎና፡ እቶም ንሕና ኣብ ውግዘትኩም ኢድ የብልናን ኢሎም፡ ኩሉ ጸለመን ግዝያዊ ፈተናን ተጻዊሮም ኣብ ኃዋርያዊ መሠረቶም ዝጸንዑ፡ ሓላፍነቶም ዘይደርበዩ ኣቦታት፡ ህዝብና ከም ንህቢ ኪዓስሎምን ከኽብሮምን ይርኣይ ኣሎ። እቶም ሕጊ ዝጠሓሱን፡ ኪጠሓስ ከሎ ዓገብ ዘይበሉን ከኣ ህዝብና ይንዕቆምን ይርሕቆምን ኣሎ።     

ዝተፈላለየ ሜላታትን ጸለመን ተማሂዙ፡ ንሓቂ ቀቢሩ ከጽንዓ ኣይከኣለን። እታ እንኮ ፈውሲ ኣብ ኢድ እቶም ፈጸምቲ’ዚ ገበን እያ ዘላ። ጌጋኦም ተኣሚኖም፡ ውግዘቶም ክልዓለሎም ኪሓቱ፡ ኣብ ቤተክርስትያንና ወሪዱ ዘሎ ከቢድ ህቦብላ ብሰላም ኪዓርፍ ጻዕሪ ኪገብሩ ይግባእ። ሓዊ ወሊዕካ ሰላም፡ ሰብ ገፊዕካ ሕውነት፡ ሕጊ ኣፍሪስካ ሓድነት ህዝብን ቤተክርስትያንን ኣይትጽበን ኢኻ። ስለዚ ዝበደለ ኪኽሕስ፡ ዝተበደለ ድማ ይቕረ ኪብል ንቡር እዩ። እቲ ጉዳይ ኪሓውየሉ ኣብ ዘይክእል ሕማም ይላባዕ ሰለዘሎ ስለ ሃገርን ህዝብን ይሓሊ’የ ዝብል ኣካል ህጹጽ ፈዋሲ ስጉምቲ ኪወስድ ይግባእ።

ካብ ታሪኽ ከም እንምሃሮ፡ ግጉያት እዮም ናብ ሓቂ ዚምለሱ እምበር፡ ሓቂ ናብ ገበነኛታት ተጓዒዛ ኣይትፈልጥን እያ። ወጠንትን ተግበርትን እዚ ገበን ካብ ጌጋኦም እንተዘይተመሊሶም፡ ንሕጂ ቀጻሊ ሕልናዊ ቕጽዓትን ተነጽሎን፤ እታ ኣምላኽ ዝመደባ፡ ኩሉ ከከም ተግባር ኢዱ ዝፍደየላ፡ መዓልቲ ብርሃን ምስ መጸት፡ ከኣ ኣዕይንትና ዝርእይኦ ኣእዛንና ዝሰምዖ ጉድ ኪህሉ እዩ።