“ነቶም ሸየጥቲ ኣራግብ ድማ፡ ‘ነዚ ኻብዚ ኣልዕልዎ፡ ንቤት ኣቦይ ቤት ዕዳጋ ኣይትግበርዎ፡’ በሎም።” ዮሃ 2፡16

ብመሰረት ስርዓት ቅድስቲ ቤተ ክርስትያንና እዛ ሰንበት’ዚኣ “ምኵራብ” ተባሂላ’ያ እትጽዋዕ። “ምኵራብ” ማለት ከኣ “ቤት ጸሎት” ማለት’ዩ። እታ ኣብ ብሉይ ኪዳን ዝነበረት ቤት መቕደስ ክንዝክረሉ፡ ነዛ ሕጂ እግዚኣብሔር ዚዉድሰላን ዚቕደሰላን ዘሎ ቤት መቕደስና ኽንምርምረሉ፡ ልዕሊ ዅሉ ግን ነታ መቕደስ ኣምላኽ ክትከውን ዝተፈጥረት ስጋና፡ መን ሓዲርዋን ይቕደሰላን ከም ዘሎ ኽንፍትሸሉ ዝተሰርዓልና ወርቃዊ ጊዜ ድማ’ዩ። በዛ ለይቲ’ዚኣ መዘምራንና “ቦአ ኢየሱስ እም ምኵራበ ኣይሁድ (ኢየሱስ ናብ ቤት ጸሎት ኣይሁድ ኣተወ)” ዚብል መዝሙር ኬዝይሙ ሰሚዕናዮም ኣሎና። እቲ ኣብ ቅዳሴ ብዲያቆናት ተመሪሕና ዜዘምናዮ ምሳባክ’ውን፡ “ቅንዐተ ቤትከ በልዐኒ (ቅንኣት ቤትካ በልዑኒ)” ዚብል ብቕዱስ ዳዊት ዝተነግረ ትንቢታዊ መዝሙር’ዩ። ስለዚ እዛ ዕለት’ዚኣ ነቲ ንኽንግልገለሉ ባዕላትና ዝሰራሕናዮ ቤት መቕደስን፡ ነቲ ኺግልገለሉ ኢሉ ባዕሉ ዝፈጠሮ መቕደስ ስጋናን ብዕቱብ እንምርምረሉ ዕለት ኪኸውን ይግባእ። መቕደስና ኸይመርመርናን ከየጽረናን፡ ብዛዕባ መቕደስ ኣይሁድ ጥራሕ ተሪኽና እንተ ተፈላለና፡ ክንረብሓሉ ዝተሰርዓልና ጊዜ ብኸንቱ ኸሲርናዮ ንኸይድ ከም ዘለና ኽንስሕቶ ኣይግባእን። ብኸመይን ካብ ምንታይን ከነጽርዮ ኸም ዚግብኣና ድማ ጐይታና ባዕሉ ግብራዊ ኣርኣያ ሂቡና ኣሎ።

እታ ናይ ኣይሁድ ቤት መቕደስ ግን ከመይ ኢላ’ያ ናብ ቤት ዕዳጋ ዝተለወጠት፧ ቤት መቕደስ ኣምላኽ ብኢድ ነብዪ ሙሴ ኣብ ሕምብርቲ ሰፈር እስራኤል ክትትከል ከላ፡ ብቘርበትን ብዓለባን ብዝተሰርሐ ድንኳን’ያ ዝቘመት። እግዚኣብሔር ብምልኣት ክብሩን ስልጣኑን ኣብኣ ስለ ዝሓደረ፡ ይትረፍ ዕዳጋ ኽትከውን፡ ኣብ ውሽጢ’ቲ ቅድስትን ቅድስተ ቅዱሳንን ዝተሰምየ ኽፍልታት ዝዀነ ጌጋ እንተ ተፈጺሙ እቶም ኣብኡ ዝጸንሑ ኣገልገልቲ ኻህናት ከም ቅጽበት ዓይኒ ይቕዘፉ ነበሩ1 ። እቶም ካህናት ኰኑ እቶም ሕዝቢ ኻብ ኣምላኽ እናረሓቑ ምስ ከዱ ግና፡ እግዚኣብሔር ድማ ካብ መቕደሱን ካብ ሕዝቡን ኣዝዩ ረሓቐ። ብፍላይ ኣብ ዘመን ኤሊ፡ ብሸለልትነት ኤሊን ብጾታዊ ርኽሰትን ስስዐን ዓመጽን ናይ ደቂ ኤሊ እቲ ቤት መቕደስ ኣዝዩ ምስ ረኸሰ ኸኣ፡ ነቲ ብድፍረት ዝጠመቶ ሰብ ዚቐዝፍ ዝነበረ ታቦት፡ ዘይተገዝሩ ኣሕዛብ ብኢዶም ኣልዒሎም ተሰኪሞምዎ እናኸዱ’ኳ ዋላ ሓንቲ ኺገብሮም ኣይተራእየን2 ።

ብእማመ ንጉስ ዳዊት ብኣተግባርነት ንጉስ ሰለሞንን መስተንክር ዝዀነ ሕንጻ ቤት መቕደስ ምስ ተሃንጸ ድማ እግዚኣብሔር በካይዳ መራሕትን ሕዝብን ናይ እስራኤል ተሓጕሱ ስለ ዝነበረ፡ ኣብ ውሽጢ’ታ ቤት መቕደስ ምልኣት ክብሩ ገለጸ። ነቲ ኵነታት ከኣ ቃል እግዚኣብሔር ብኸምዚ ዚስዕብ ገሊጹዎ ኣሎ። “ኰነ ኸኣ፡ እቶም ነፋሕቲ መለኸትን መዘምራንን ንእግዚኣብሔር ብሓንሳእ ኬመስግኑን ኪውድሱን ድምጾም ከም ናይ ሓደ ምስ ኣስምዑ፡ ብመለኸትን ብጸናጽልን ብኻልእ ዓይነት መሳርያ ሙዚክን ንእግዚኣብሔር ኬመስግኑ ኢሎም፡ ‘ንሱ ሰናይ’ዩ’ሞ፡ ምሕረቱ ንዘለኣለም ይነብር፡’ እናበሉ ድምጾም ምስ ኣልዐሉ፡ ሽዑ፡ ነቲ ቤት፡ እወ ነቲ ቤት እግዘኣብሄር ደበና መልኦ። ክብሪ እግዚኣብሔር ነቲ ቤት ኣምላኽ መሊእዎ ስለ ዝነበረ፡ እቶም ካህናት ብምኽንያት እቲ ደበና ደው ኢሎም ኬገልግሉ ኣይከኣሉን።” 2ዜና 5፡13,14

“እግዚኣብሔር ድማ ንሰለሞን ብለይቲ ተገልጸሉ፡ በሎውን፡ ‘ጸሎትካ ሰሚዐ፡ ነዛ ቦታ’ዚኣ’ውን ቤት መስዋእቲ ኽትከውን ንኣይ ሓርየያ ኣለኹ። .... ሕጂ ኸኣ ኣብዛ ቦታ’ዚኣ ንዚጽለይ ጸሎት ኣዒንተይ ኪኽፈታ፡ ኣእዛነይውን ጽን ኪብላ’የን። ሕጂ ድማ ነዛ ቤት’ዚኣ ስመይስ ንዘለኣለም ኣብኣ ኪኸውን፡ ኣዒንተይን ልበይን ከኣ ኲሉ ጊዜ ኣብኣ ኪዀና ሓርየያን ቀዲሰያን ኣሎኹ።” 2ዜና 7፡12,15,16 እቶም ሕዝብን መራሕቶምን ንትእዛዛቱ ጥሒሶም ካብኡ እንተ ዓለዉ ግና፡ ነታ ቤት መቕደስ ኪፍለያ ጥራሕ ዘይኰነ ከም ዘይነበረት ገይሩ ኸም ዚድምስሳ ኣዝዩ ብዜፍርህ ቃላት ብግልጺ ኣስሚዑ’ዩ። “ንስኻትኩም ግና (ንድሕሪት) ተመሊስኩም፡ ነቲ ኣብ ቅድሜኹም ዘንበርክዎ ሕጋጋተይን ትእዛዛተይን እንተ ሓደግኩምዎ፡....ሽዑ ኻብዛ ዝሃብክዎም ምድረይ ክምንቊሶም’የ፡ ነዛ ንስመይ ዝቐደስክዋ ቤት ከኣ ካብ ቅድሚ ገጸይ ክድርብያ’የ፡ ኣብ መንጎ ዂሎም ሕዝብታት ድማ መመሰልን መድረፍን ክገብራ’የ። ነፍሲ ወከፍ በዛ ልዕል ኢላ ዝነበረት ቤት’ዚኣ ዚሓልፍ ከኣ፡ ብእኣ ኺድነቕ’ዩ’ሞ፡ ‘ስለምንታይ’’ዩ እግዚኣብሔር ነዛ ሃገር’ዚኣን ነዛ ቤት’ዚኣን ከምዚ ዝገበረን፧’ ኪብል’ዩ። ከምዚ ኢሎም ከኣ ይመልሱሉ፡ ‘ነቲ ኻብ ምድሪ ግብጺ ዘውጽኦም ኣምላኽ ኣቦታቶም ስለ ዝሓደግዎ፡ ንኻልኦት ኣምላኽቲ ኸኣ . . . ስለ ዘምለኽዎም ስለዚ ነዚ ዅሉ ኽፉእ ነገር ኣብ ልዕሊኦም ኣምጽአ።’” ካብኡ ኣዝዮም ምስ ረሓቑን ኣዝዮም ምስ ኣጕሃይዎን ድማ፡ ቃሉ ኸየውደቐ ከምታ ዝበላ ገይሩ ፈደዮም፡ ነታ ኽብሩ ዝገለጸላ፡ ዓይኑን ልቡን ስሙን ዘሕደረላ ቤት መቕደስ፡ ብኢድ ኣሕዛብ ገይሩ መሰክሒ ገበራ3 ። እዚ ተግባሩ’ዚ “ነቶም ዝበደልዎ ሰባት ቀጺዑ፡ ነታ መቕደሱ ዘይገድፋ፧ እታ ቤት መቕደስዶ እንታይ በዲላ’ያ፧” ዚብል ሕቶ ኼልዕለልና ይኽእል’ዩ። ብዛዕባ ኣየናይ መቕደስ ከም ዝተዛረበ ብምንታይ ነረጋግጽ፧ ንኣናኸ እንታይ መልእኽቲ ይህበና፧ ኪሕተት ዚግብኦ ናብ ቅኑዕ ርድኢት ዚመርሓና ኣገዳሲ ሕቶ ድማ’ዩ። ከምቲ ቕድስቲ ቤተ ክርስትያንና እተስተምህረና፡ ናይ እግዚኣብሔር መቕደስ፡ እቲ ባዕሉ ዝፈጠሮ ሰብ’ምበር፡ እቲ ሰብ ብዕጨ እምኒ፡ ዋላ’ውን ብኣስራዚ ብወርቂ ዝሓነጾ ሕንጻ ቤት መቕደስ ኣይኰነን። ሃዋርያ ቅዱስ ጳውሎስ ብዘየማትእ መገዲ ነዚ ጽኑዕ መሰረት ሓቂ’ዚ ብኸምዚ ዚስዕብ ኣብሪሁ ገሊጹልና ኣሎ።

“እቲ ዓለምን ኣብኣ ዘሎ (ዅሉን) ዝገበረ ኣምላኽ፡ ንሱ ጐይታ ሰማይን ምድርን’ዩ’ሞ፡ ብኢድ ሰብ ኣብ እተሃንጸ መቓድስ ኣይሓድርን’ዩ። ንሱ ህይወትን ትንፋስን ኲሉ ነገርን ንዂሉ ዚህብ’ዩ፡ ገለ ኸም ዚጨንቆ ኢድ ሰብ ኣየገልግሎን’ዩ።” ግብ 17፡24,25 ንተግባርና ዜኽብረልና ንትእዛዛቱን ንተግባራቱን ምስ እነኽብረሉ’ዩ። ነቲ ባዕሉ ዝሓነጾ መቕደስ ስጋና ብሓጢኣት ነፍርሰሉን ነርክሰሉን እንተ ዄንና፡ ንሱ ኸኣ ነቲ ተመኒና ብዙሕ ጽዒርና ብዙሕ ወጻኢታት ጌርና ዝሰራሕናሉ መቕደስ ኣዝዩ ብዜሰክሕ መገዲ የፍርሰልና። ነቲ መቕደስና ስለ ዘፍረሶ መሕደሪ ኣይስእንን’ዩ። ንኣና ስለ ዘኽበረ’ዩ ነቲ ሕንጻና ዜኽብሮ። ንሱ ኣብ መንን ኣበይን ኪነብር ከም ዚደልይ፡ ብንጹር ገሊጹልና’ዩ። “እግዚኣብሔር ከምዚ ይብል፡ ‘ሰማይ ዝፋነይ’ዩ፡ ምድሪ ኸኣ መርገጽ እግረይ እያ። እቲ ንስኻትኩም እትሰርሑለይ ቤት ደኣ ኸመይ ዝበለ’ዩ እቲ ኣነ ዝዓርፈሉ ስፍራኸ ኸመይ ዝበለ’ዩ፧ ኢደይ እያ ነዚ ዂሉ ዝገበረቶ፡ እዚ ኸኣ ኰይኑ ኣሎ፡’ ይብል እግዚኣብሔር፡ ግናኸ ኣብቲ ሽጉርን ድቑስን መንፈስ ዘለዎን ብቓለይ ዚርዕድን ሰብ ደኣ’የ ዝጥምት ዘሎኹ።” ኢሳ 66፡1,2

ካብ ውሽጥና ብሓጢኣትና ደፊእና ኣውጺእናዮ ኸነብቅዕ፡ ናብቲ ስርሓትኢድና ዝዀነ ሕንጻ ኺኣትውን ኪሓድረልናን እንተ ለመንናዮ፡ ነኽብሮ ዘይኰነስ ነዋርዶ ኸም ዘለና ኺስቈረና ይግባእ። ሰማያት ንዝፋኑ፡ ምድሪ ኸኣ ንመርገጽ እግሩ ዘይትኣኽሎ ኣምላኽ፡ ኣብ ሓደ “ንእሽቶ ሕንጻ ሕደርን ንበርን” ኢልካ ምዕዳም፡ ከም ሓደ መዳርግቲ ዘይብሉ ፍሉይ ክብሪ ዝሃብናዮ ጌርና ናብ ምሕሳብ ክንወድቕ ኣይግባእን’ዩ። እግዚኣብሔር ግን ሰናይ ኣምላኽ’ዩ። ስጋናን ናብራናን ኵሉ ተግባርናን ንእኡ እንተ ቐዲስናሉ ግና፡ ንሱ ድማ ነቲ ሰናይ ሕልናና ርእዩ ነቲ ንእኡ ኢልና ዝገበርናዮ ዅሉ ይፈትወልናን ይቕድሰልናን። ንጉስ ሰለሞን መቕደስ ሓኒጹ ምስ ፈጸመ’ሞ ብጸሎት ናብ እግዚኣብሔር ምስ ኣቕረቦ፡ እግዚኣብሔር “ስመይ ኣብኣ ኸሕድር’የ ዓይነይን ልበይን ድማ ኣብኣ ኪዀና’የን” ኢሉ’ዩ ቓል ዝኣተወ’ምበር፡ ጠቕሊሉ ናብታ ሕንጻ ኺኣትው ኣየተስፈወን። ምኽንያቱ ንሱ ዚባላዕ ሓዊ’ዩ፡ ብምልኣት መለኮቱ ኣብኡ እንተ ዚኣትው፡ እቲ ሕንጻ ምፍረሰ ዘይኰነስ ምሃፈፈ ነይሩ። እግዚኣብሔር ነታ ንሕና ዝሰራሕናያ ቤት መቕደስ፡ “ቤተይ” ኢሉ ተቐቢልዋን ሰምዩዋን ማለት እምበኣር፡ ነቲ ኣብኣ ዚቐርብ መስዋእትን ጸሎትን ኪቕበሎ ፈትዩን ተሰማሚዑን ማለት’ዩ።

እዛ ጐይታና ብልዑል ቅንኣትን ብብርቱዕ ቍጥዓን ዘጽረያ ናይ ኢየሩሳሌም ቤት መቕደስ ብኸመይ’ያ ቤት ዕዳጋን ቤት ጐሓሉትን ናብ ምዃን ዝተለወጠት፧ ካብ መጽሓፍ ቅዱስና ኸም እንርድኦ፡ ኣብ ብሉይ ኪዳን ዚፍጸም ዝነበረ ዅሉ ዓይነት መስዋእትታት፡ ብዘይካ ኣብ ኢየሩሳሌምን ኣብታ ቤት መቕደስን ኣብ ካልእ ቦታ ኸይፍጸም ብጽኑዕ ዝተኸልከለ’ዩ ዝነበረ4 ። እትነብረሉ ቦታ ይቕረብ ይርሓቕ፡ እተቕርቦ መስዋእቲ ይኽበድ ይቕለል ብዘየገድስ፡ ናይ ግድን ኣብ ኢየሩሳሌም ኪቐርብ ነበሮ። ነዚ ትእዛዝ’ዚ ምትግባር ቀሊል ኣይነበረን። ምኽንያቱ ንዓሰርተታት ኣማኢትን ኪሎ ሜተራት ዚኣክል ዚጽወር ጸዊርካ ዚዅብኰብ ኰብኲብካ ምጕዓዝ ብዘይ ቀልዓለም ከቢድ’ዩ። ነዚ ኽብደት’ዚ ንምቕላል ድማ፡ ነቲ ኺስውእዎ ዝመደቡ እንስሳ፡ እኽሊ ወይ ፍረታት ኣብቲ ዚነብርዎ ኸባቢ ሸይጦም፡ በቲ ገንዘብ’ቲ መተካእታኡ ኣብ ኢየሩሳሌም ሸሚቶም ኬቕርቡ ኣማራጺ ፍታሕ ተገይሩሎም ነበረ5 ። እዚ ጸገሞም ንምቅላል ዝተዋህበ ፍታሕ ግን ካልእ ጸገም ወለደ። እቲ ዕዳጋ ናብቲ ቤት መቕደስ እናቐረበ ድሕሪ ምምጻእ፡ ኣብ መወዳእታ ግን ናብቲ ቐጽሪ ቤት መቕደስ ኣተወ፡ እታ ቤት መቕደስ ድማ ናብ ቤት ዕዳጋ ተለወጠት6 ። ናይ ዕዳጋ ቦታ እንታይ ከም ዚመስል ኵላትና ንፈልጦ ኢና። ኣብዑርን ጤለ-በጊዕን ረጋቢትን ዚሽየጠሉ ምስ ዚኸውን’ሞ ኸኣ ከመይ ብልሽው ከም ዚኸውን ርዱእ’ዩ። ናይ እንስሳታት ጽያፍ’ኳ ዝደለየ ምዀነ። እቲ ናይ ሰብ ናይ ሓጢኣት ጽያፍ ግን ዝበኣሰ’ዩ። ኣብ ዕዳጋ ናይ ገንዘብን ንብረትን ጥራይ ዘይኰነ እቲ ዝበዝሐ ናይ ሓጢኣት ልውውጥ ዚካየደሉ ቦታ’ዩ። ኣብ ዕዳጋ ስስዐ፡ ስርቂ፡ ሓሶት፡ ተለሎ (ምትላል)፡ ዓመጽ፡ ባእሲ፡ ግብዝነት ጸርፊ፡ ወዘተ ዝኣመሰሉ ሓጢኣታት ብዓይነቶም ኰነ ብብዝሖም ካብቲ ገንዘብን ንብረትን ዚበዝሑ’ዮም። ስለዚ እቲ ዕዳጋ ናብቲ ቐጽሪ ቤት መቕደስ ኪኣትው ከሎ ምስ’ዚ ዅሉ መንፈሳዊ ግዕዘያቱ’ዩ ዚኣትው። ብኸምዚ ዚመሰለ ብሓጢኣት ዝተዓብለለ መስርሕ ዕድጊ መጺእካ፡ ናይ ብሓቂ ብመንፈስ ክትስውእን ከተምልኽን ይከኣልዶ፧ እቲ ዕዳጋ ርሑቕ እንተ ዚኸውንሲ፡ ካብቲ ናይ ዕዳጋ መንፈስ ኣብቲ መገዲ ኽትላቐቕ ይከኣል ይኸውን። እቲ ወኻዕታ ተዋገይትን ናቋ እስሳታትን ኣብ ጕንዲ እዝንኻ እናቃለሓ ግን ከመይ ጌርካ ኽትጽልይን ክትናዘዝን ይከኣል፧ እቶም ደቀቕቲ ቃርማ ኺቘጻጸሩ ዚውዕሉ ኣኽረርቲ ፈሪሳውያንከ፡ እዚ ኽንዲ ገመል ዚኸውን ኣበሳ ኸመይ ገይሩ ብቐሊሉ ተዋሕጠሎም፧7 ። ፈተውቲ ገንዘብን ስሱዓትን ስለ ዝነበሩ’ዮም እቲ ዕዳጋ ናብቲ ግዝኣቶም ሰተት ኢሉ ኺኣትው ዝፈቐዱሉ8 ። ካብኡ ረብሓ ዘይረኽቡሉ እንተ ዚዀኑ፡ ይትረፍ ካብ ቀጽሪ ቤት መቕደስ፡ ካብ ቀጽሪ ኢየሩሳሌም’ውን መውጽእዎ ነይሮም። ሎሚ’ውን እንተ ዀነ፡ ብፍላይ ኣብተን ኣብ ከተማታት ዘለዋ ኣብያተ ክርስትያን ናይ ዕዳጋ ነገር እናቐረበን እናሰፍሐን ይኸይድ ከም ዘሎ ንዕዘቦ ኣለና። ብኸምዚ ይቐጽል እንተ ሓደግናዮ፡ ርሑቕ ኣብ ዘይኰነ መጻኢ፡ ኣብ ውሽጢ ሕንጻ ቤተ ክርስትያን ዚሽየጥ ንብረት ሒዞም ኣብ መንጎና ዚዞሩ ሸቃጦ እንተ ረኣና ኽንግረም ኣይግባእን’ዩ። ቤት መቕደስ ኣይሁድ’ውን ብዘገምታ’ምበር ብሃንደበት ኣይተወረረን።

ንኣይሁድ፡ ተግባሩ ትንግርቲ’ዩ ዀይንዎም። “ከምዚ ኺገብር ካብ ደፈረ፡ ኣብዛ ቤት መቕደስ ዚፍጽሞ ትእምርቲ’ውን ኣይሰኣኖን’ዩ” ኻብ ዚብል ኣተሓሳስባ ተበጊሶም፡ “እዚ እትገብር ካብ ኰንካስ፡ እንታይ ትእምርቱኸ ከተርእየና ኢኻ፧” ኢሎም ሓተትዎ። ጐይታ ድማ፡ “ነዛ ቤት መቕደስ’ዚኣ ኣፍርስዋ፡ ኣነ ኸኣ ብሰለስተ መዓልቲ ኸልዕላ’የ” ኢሉ መለሰሎም። እታ “ነዛ” ኺብል ከሎ ናበይ ኣናኣመልከተ ይዛረብ ከም ዘሎ እንተ ዘየስተውዒልካሉ ብዛዕባ እንታይ ይዛረብ ከም ዘሎ ኽትፈልጥ ኣጸጋሚ’ዩ። ወንጌላዊ ዮሃንስ፡ “ብዛዕባ መቕደስ-ስጋኡ’ዩ እተዛረበ” ብምባል ኣነጺሩልና’ዩ። ናብቲ ሕንጻ ቤት መቕደስ እናኣመልከተ፡ ብዛዕባ መቕደስ ስጋኡ ኺዛረብ ክንጽበዮ ኣይንኽእልን ኢና። ከምኡ ኺገብር እንተ ተጸቢናዮ፡ ዘይምስትውዓሎም ዘይነኰነስ “ንሱ ባዕሉ’ዩ ኣጋግይዎም” ኢልና ብጌጋ ደምዲምና ኣለና ማለት’ዩ። ንሳቶም ግና ብዛዕባ መቕደስ- ሕንጻ’ምበር ብዛዕባ መቕደስ-ስጋ ዝዀነ ኣፍልጦ ዘይብሎም ኣብ ጸልማት ዚነብሩ ሰባት’ዮም ዝነበሩ። ነቲ ኣብ ብሉይ ኪዳን ብዛዕባ መቕደስ-ስጋ ዝተጻሕፈ ጽሑፋት ንኸየስተውዕልዎ፡ እቲ ንሱ ገዛኢኦም፡ ንሳቶም ድማ ግዙኣቱ ዝኾኑ ድያብሎስ ንልቦም ደፊንዎ ነበረ9። ስለዚ’ዮም “ነዛ መቕደስ’ዚኣ” ዚብል ቃል ካብ ኣፉ ምስ ሰምዑ ጥራሕ፡ ብዛዕባ’ታ ሰብ ንኣርብዓን ሽድሽተን ዓመት ሃሊኹ ዝሰርሓ ግእዝቲ መቕደስ እምበር፡ ብዛዕባ’ታ ኣብ ክርስቶስ ዝነበረት መቕደስ ስጋ ኺሓስቡ ዘይከኣሉ። እቶም ደቀ መዛሙርቲ’ውን ድሕሪ ትንሳኤ’ዮም ብረድኤት መንፈስ ቅዱስ ኣስተውዒሎምዎ’ምበር፡ ሽዑስ ኬስተውዕልዎ ኣይከኣሉን።

ብርግጽ ብዛዕባ መቕደስ ስጋኡ ኸም እተዛረበ እነረጋግጸሉ ኻልእ መገዲ ኸኣ ብፍጻመ ናይቲ ትንቢታዊ ቓሉ’ዩ። ልክዕ ከምቲ ዝበሎ፡ ንመቕደስስጋኡ ንሳቶም’ዮም ዘፍረስዎ (ዝቐተልዎ)፡ ንሱ ድማ ድሕሪ ሰለስተ መዓልቲ ብትንሳኤ ካብ ሞት ኣልዓሎ። ኣይሁድ ግን ብዛዕባ’ታ ሕንጻዊት ቤት መቕደስ ከም እተዛረበ ገይሮም ነኺሶም ስለ ዝሓዝዋ፡ መቕደስ ስጋኡ ንምፍራስ (ንምቕታሉ) ኻብ ዝጠቐስወን ዓበይቲ ኽስታት ሓንቲ ገይሮም ተጠቕሙላ። 10 “ክርስቶስ ጐይታና፡ ኣብ ኵሉ ኣጋጣሚታት ብዛዕባ መቕደስ ስጋኡ ይዛረብ ካብ ነበረ፡ ንሕና እቶም ሰዓብቲ ክርስቶስከ፡ ከምቶም ኣይሁድ ብዛዕባ ሕንጻዊ መቕደስና ዲና ኺዛረብ ዚግባእ፡ ወይስ ከም ጐይታና ብዛዕባ መቕደስ ስጋና፧” ኢልና ኽንሓትት’ምበኣር ይግብኣና’ዩ። ነቲ ኣብ ሕንጻዊ መቕደስ እንገብሮ ኣገልግሎት፡ ቅዱስን ኣብ ኣምላኽ ቅቡልን እንገብሮ፡ በቲ ኣብ መቕደስ ስጋና እንገብሮ ኣገልግሎት ምዃኑ፡ ጐይታ ነቲ ምስጢር ገሊጹልና ኣሎ። ዕዳጋ ንቤት መቕደስ ኣዝዩ ኸም ዜበላሽዎን ከም ዜርክሶን ዘይረኣየን ዘይፈልጥን ዋላ ሓደ ሰብ ኣይነበረን። ዚፈልጡ እንተ ዀይኖም ደኣ፡ እንታይ ኰይኖም ነታ ቤት መቕደስ ኬጽርይዋ ብቕንኣት ዘይተላዕሉ፧ ምኽንያቱ መቕደስ ስጋኦም ካብቲ ሕንጻዊ መቕደስ ብዝበኣሰ ብሓጢኣት ጋዕዝዩን ረኺሱን ስለ ዝነበረ’ዩ። ክርስቶስ ጐይታና ግና፡ መቕደስ ስጋኡ ፍጹምን ቅዱስን ስለ ዝነበረ፡ ነቲ ኣብቲ ቤት ኣቦኡ ዝዀነ ሕንጻዊ መቕደስ ዚፍጸም ዝነበረ ትውጊትን ርኽሰትን ኪዕገሶ ኣይከኣለን። ነቲ ኣብ ህይወት ሰባትን ኣብ ኣገልግሎት መቕደስን ዚግበር ሓጢኣት እንዋግኣሉ መንፈሳዊ ትብዓት ዜጐናጽጽፈና፡ እቲ ኣብ መቕደስ-ስጋና ዝረኸብናዮ ዓወት’ዩ። ኣብ መቕደስስጋኻ እንተ ፈሺልካን እንተ ተሳዒርካን ግን፡ ድሮ ኣብ ስጋኻ ክንዲ ጕንዲ ዚኣክል ኣበር ስለ ዘሎካ፡ ብዛዕባ’ቲ ኣብ ሰባት ኰነ ኣብ ቤት መቕደስ ዝረኣኻዮ ጕንድን በሰርን ክትዛረብ ኣይትተብዕን ኢኻ።

ትዅረትና መቕደስ ስጋና ኪኸውን ከም ዘለዎ ካብ ኣመንና፡ እንታይ ክንገብር ይግብኣና፧ እምበኣር ኣሰር ጐይታና ብምስዓብ ቅድም መቕደስስጋና ነጽፍፍ። ስጋና፡ መፍረን ዕዳጋን ናይ ሓጢኣት ካብ ምዃን ነጽርዮ። ሽዑ ከምቲ ክርስቶስ “ቅንኣት ቤትካ በልዓኒ” ዝበሎ ኽንብል ክንበቅዕ ኢና። ንመቕደስ ስጋና ብቕድስና ኽንሕልዎ እንኽእል ከኣ፡ ወርትግ “መቕደስ ኣምላኽ” ምዃንና ኽንዝክርን፡ ከም መቕደስ-ኣምላኽ ኴንና ኽንነብርን እንተ ኽኢልና’ዩ። ኣብ መቕደስ-ኣምላኽ ርኹስ ነገር ከተአንግድ ኣይግባእን’ዩ። ዝዀነ ዓይነት ሓሳብ ኣብ ኣእምሮና ኸነአንግድ ከሎና፡ “መቕደስ-ኣምላኽ ከም ምዃነይ መጠን፡ ነዚ ዝሓስቦ ዘለኹ ሓሳብ ከአንግድ ይግብኣኒ’ዶ፧” ኢልና ኽንሓትት ይግባእ። እቲ ሓሳብ ናይ ርኽሰትን ምንዝርናን፡ ናይ ስስዐን ስርቅን፡ ናይ ጽልእን ቂምታን፡ ናይ ተንኰልን ሕሰምን እንተ ዀይኑ፡ እቲ መልሲ ብርግጽ “ኣይፋለይን” ዚብል ንጹር መልሲ’ዩ ዚኸውን። ሽዑ ነዚ ሓሳብ’ዚ ኻብ ኣእምሮና ብንስሓ ጸራሪግና ብምውጻእ፡ ብፍታውን ብሓጐስን ተደሪኽና ብቕዱስን ቅቡልን ሓሳብ ክንትክኦ ይግባእ። ንኸምዚ ዝበለ ርኹስ ሓሳባት ባህ ኢሉና ብኣኽብሮት ንአንግዶ እንተ’ሊና ግን፡ “ንስጋና መቕደስ ኣምላኽ ዘይኰነስ መቕደስ-ሰይጣን ኪኸውን ወሲንና ኣለና” ኽንብል ይግባእ።

ዝዀነ ዘረባ ኽንዛረብ ንድረኽ እንተ’ሊና ድማ “መቕደስ ኣምላኽ ከም ምዃነይ መጠን፡ ነዚ ዚደፍኣኒ ዘሎ ዘረባ ኽዛረብ ይግብኣኒ ድዩ፧” ዚብል ተመሳሳሊ ሕቶ ኽንሓትት ይግባእ። እቲ ተወርዊሩ ወጺኡ ንእዝንን ልብን ኬቝስል ኣብ ኣፍና የዕገርግር ንዘሎ ቓላት ከነአንግዶ ስለ ዘይግባእ፡ ነቲ ናይ ጸርፊ፡ ሓሶት፡ ሕምየት፡ ምርረት፡ ምጕርምራም ወዘተ ቓላት ካብ ውሽጥና ሓኺኽና ንሓዋሩ ኽንድርብዮ ይግባእ። ኣብ ልብና ዀነ ኣብ ልሳንና ንኣምላኽ ዜኽብር መዝገብ ቓላትን ቋንቋን’ምበር፡ ንእኡ ዜሕስርን ዜሕዝንን ቃላት ይትረፍ ኣባና ኺሓድርን ኪነብርን ብጥቃና’ውን ኪሓልፍ ኣይግባእን። ከመይ’ሲ ንሕና ኣምላኽ ኣባና ኪቕደስን ኪውደስን ዚግብኦ መቕደስ ስጋ ኢና!!

እቲ ሳልሳይን ኣገዳስን ሕቶና ድማ፡ ብዛዕባ ነፍሲ ወከፍ ተግባርና፡ “ከም መቕደስ-ኣምላኽ መጠን፡ ነዛ ሕጂ ኽገብራ ዚሓስብ ወይ ዝድረኽ ዘለኹ ተግባር ክገብራ ይግብኣኒ ድዩ፧” ዚብል ሕቶ’ዩ። መቕደስ ምዃኑ እናሓሰበ ኪምንዝር፡ ኪሰርቕ፡ ኪበኣስ ዚሓስብ ሰብ ኪህልው ይኽእል’ዩ ኢልካ ኽትሓስብ መሽም ኣጸጋሚ’ዩ። እምበኣር መቕደስ ኣምላኽ ብኸምዚ’ያ ቤት ዕዳጋ ኻብ ምዃን እትድሕን’ሞ ንመቕደስ ስጋና ብኸምኡ ንሓልዋ!! መቕደስ ስጋኻ ብምቕዳስ ቤት-መቕደስ ናይ ምኽባር ጥበብ ድማ ንምለኮ!!

ብወዲ ዚኣምን ናይ ዘለኣለም ህይወት ኣላቶ!!

ጸጋ ጎይታና ኢየሱስ ክርስቶስን ፍቕሪ ኣምላኽን ሕብረት መንፈስ ቅዱስን ምስ ኩላትና ይኹን።

ኦርቶዶክሳዊት ተዋህዶ ቤተ ክርስቲያን ኤርትራ - መንበረ ጵጵስና ሰሜን ኣሜርካ።

¹ዘሌ 10፡1-5 ፣ ² 1ሳሙ 4፡1-22፣ ³ 2ዜና 36፡17-21 ፣ መዝ 74፡1-10፣ ⁴ዘዳ 12፡4-14፣ 16፡6 ⁵ዘዳ 14፡24-26 ⁶ዮሃ 2፡14-16 ፥ ⁷ማቴ 23፡24 ⁸ሉቃ 16፡14 ፣ ማቴ 23፡14,16-22 ⁹ 2ቈረ 4፡ 3,4 ፣ ኢሳ 57፡15 ፣ 66፡1,2 ¹⁰ማቴ 26፡60,61 ፣ ማር 14፡58